وقتی صحبت از آموزش مباحت اخلاقی به فرزندان می شود سوال پیش میآید که این آموزش باید مستقیم یا غیر مستقیم باشد. طرفداران هرنوع از آموزش استدلال های خود را بر میشمارند اما نباید فراموش کنیم هرکدام از این آموزش ها تاثیر خود را دارد.
البته علی‌رغم انتقادهای زیادی که به روش مستقیم می‌شود. این روش همچنان مفید اما به شرط‌ها و شرط‌ها:
آموزش مستقیم برای آموزش مطالب پیچیده ویژگی‌های خوبی ازجمله صراحت دارد. حتی اگر با داستان و پروژه مطلبی را آموزش می‌دهیم؛ لازم است در انتهای کار، با صراحت نتیجه را بگوییم.
در انیمیشن، تئاتر و داستان کودک، به دلیل پیچیده بودن برنامه و ساده بودن ذهن کودک، لازم است نتیجه‌گیری اخلاقی توسط مربی یا مجری یک دور بیان شود.
صراحت کمک می‌کند مطلب در ذهن بچه تثبیت‌شده و باقی بماند.
نکته دوم در آموزش مستقیم، «سرعت» است. بعضی‌اوقات برای بالا بردن سرعت آموزش، لازم است از آموزش مستقیم استفاده شود.
در پایه اول و چهارم ابتدایی، به علت زیاد بودن حجم مطالب، لازم است توسط آموزش مستقیم سرعت آموزش را بالا ببریم.
می‌توانیم برای بعضی دروس، به‌جای پروژه و آموزش غیرمستقیم، از آموزش مستقیم استفاده کنیم تا بتوانیم مطالب کتاب را پیش ببریم.
نکته دیگر در آموزش مستقیم، آشکارسازی لایه‌های پنهان موجود در مطالب است.
مطالب پنهانی در بعضی مسائل وجود دارند که بچه به‌راحتی به آن دسترسی پیدا نمی‌کند.
آموزش مستقیم را کاملاً نباید رد کرد همان‌طور که پیامبر اکرم ص هم در موقعیت‌های مختلف با روش‌های مختلف مردم را هدایت می‌کردند.
اما رعابت چند نکته ضروری است:
- آموزش مستقیم نسبت به آموزش غیرمستقیم قالب خشکی دارد؛ بنابراین باید برای انتقال آن، زمان مناسبی را انتخاب کنیم. اگر در زمان نامناسب انتقال یابد، ذهن بچه را درگیر نمی‌کند.
- آموزش مستقیم باید کوتاه بوده و طولانی نباشد.
- تدریجی بودن آموزش مستقیم مهم است. چون سرعت آموزش مستقیم بالاست، بعضی از افراد، حجم زیادی از مطالب را به‌طور مستقیم آموزش می‌دهند که بازدهی را پایین می‌آورد.
پروسه رفتارسازی در سنت پیامبر، بسیار طولانی بوده است؛ بااین‌حال یک سری از رفتارها و آداب در زمان امام حسن عسگری ع و یک سری از آن‌ها در نامه‌های امام زمان ع به نواب خاص ایشان انتقال پیداکرده است.
پروسه رفتارسازی شامل بیان آداب و توقع عمل به آن‌ها، بسیار طولانی بوده و باعجله محقق نمی‌گردد. - مستمر بودن آموزش مستقیم بسیار مهم است. لازم است بچه‌ها چند بار در معرض آداب قرار گیرند؛ بنابراین آموزش آداب را به خانواده‌ها نیز منتقل می‌کنیم تا خانواده‌ها بدانند بچه‌ها چه آدابی آموزش می‌بینند و در خانه رعایت کنند. می‌توانید در ابتدای سال با یک دفترچه، روند آموزش آداب را در اختیار خانواده‌ها قرار دهید.
- یادآوری آداب بسیار مهم است.
در سیستم ما این اشکال وجود دارد که مربی برنامه‌ای برای یادآوری آداب ندارد.
لازم است دائماً در مورد هرکدام از آداب به بچه‌ها یادآوری شود. یادآوری نباید با لحن سرزنشی همراه باشد. سرزنش دافعه ایجاد می‌کند.