بازی هیجانی، نیاز همیشگی

تعریف بازی هیجانی:

تا حالا چقدر به معنای بازی فکر کرده‌اید، آیا می‌توانید تعریف خودتان را از بازی داشته باشید؟

با یک جستجوی ساده در اینترنت تعاریف زیادی از بازی را مشاهده می‌کنید:

1. فعالیتی که با میل و اختیار و باهدف سرگرمی و تفریح در اوقات فراغت انجام می شود، بازی نام دارد.
2. بازی هر فعالیتی است که به صورت سازمان یافته یا بدون ساختار انجام شده و برای کودک جالب و سرگرم کننده باشد.
3. بازی ها فعالیت های خودجوشی هستند کهبه منظور کسب پاداش و لذت انجام می شوند. این پاداش ها می توانند رفتاری، اجتماعی یا روانی باشند.
4. به هرگونه فعالیت جسمی و یا ذهنی هدفداری که به صورت فردی یا گروهی انجام شود و موجب کسب لذت و برطرف‌کردن نیازهای کودک شود بازی می‌گویند.
5. بازی فعالیتی است که با میل و اختیار و باهدف سرگرمی و تفریح و معمولاً و به‌طور هنجاری در اوقات فراغت انجام می‌شود.

تعریفی بازی هیجانی از نگاه ما :

" به طور کلی فعالیت جسمانی که به صورت فردی یا گروهی انجام می‌شود و شروع و پایان داوطلبانه دارد و عضلات درشت و ریز بدن را درگیر می‌کند و همراه با هیجان است بازی هیجانی تعریف می‌شود."

در هر قسمت از تعریف بالا به یک نکته‌ی کلیدی اشاره شده است.

به طور مثال  "شروع و پایان داوطلبانه" به این نکته اشاره دارد که  بازی در ذات خودش اختیار و اشتیاق به آن وجود دارد. با اجبار نمی‌توان کودکی را وادار به بازی کرد و تمام کردن بازی با تلخی و دعوا هم چندان خوشایند نیست. بلکه با راهکارهایی می‌توان این چالش‌ها را به حداقل رساند.

نگاه اسلام به بازی:

احادیث متعدد در مورد نحوه تعامل با کودک و تربیت او و تعامل با او موجود است. ما به عنوان نمونه حدیث شریفی از امام کاظم علیه‌السلام بیان می‌کنیم که در آن به ضرورت بازی برای کودک اشاره می‌فرمایند.

ایشان می‌فرمایند:

"کسانی در بزرگسالی عجول، شتابزده و بی‌ظرفیت هستند که در کودکی به اندازه‌ی کافی بازی نکرده‌اند"

(مجلسی،1403:جلد 60،ص 362)

با توجه به سطحی‌ترین لایه این حدیث هم ضرورت بازی کاملا مشخص است، و روانشناسان از همین حدیث می‌توانند جنبه‌های مختلف تاثیر بازی بر شخصیت و سلامت روان فرد در بزرگسالی را تبیین کنند.

انواع بازی هیجانی:

چندین مدل دسته‌بندی برای بازی‌ها وجود دارد:

• بازی‌های فردی و گروهی
• بازی‌های فضای باز و فضای بسته
• بازی‌های جنبشی-حرکتی و ایستا
• بازی آزاد و بازی هدفمند
• بازی آموزشی و غیرآموزشی
• بازی‌های منظم و غیر منظم

و چندین دسته‌بندی دیگر که بازی‌ها را تخصصی‌تر و ریزتر دسته بندی کردند.

اگر دسته‌بندی اول را در نظر بگیریم به نوعی، دیگر دسته‌بندی‌ها را پوشش می‌دهد، همچنین بعضی از بازی‌ها این قابلیت را دارند که در هر دو دسته باشند. مثل بازی لی‌لی.

اهداف و آثار بازی هیجانی:

بازی ها به هر نوعی که انجام شوند، چه هدف داشته باشند چه آزادانه اجرا شوند، در هر دسته که باشند، برای رشد کودک بسیار مهم هستند. و این رشد را از جنبه‌های مختلف می‌توان بررسی کرد. که در ادامه مطلب به چند مورد کوتاه اشاره می‌کنیم:

شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات کامل‌تر در این زمینه کارگاه بازی‌ هیجانی بالای هفت را تهیه کنید با آثار مثبت و منفی حضور و عدم حضور بازی هیجانی در زندگی کودک آشنا شوید.

• رشد جسمانی
  تحقیقات نشان داده‌اند که جست و خیز و بازی در فضای آزاد عامل مهمی در رشد جسمی و مهارت‌های حرکتی در بچه‌ها می‌باشد. دست و پنجه نرم‌کردن با چالش‌هایی مانند حفظ تعادل، سرعت عمل، هماهنگی اعضای بدن در هنگام حرکت، همه باعث تقویت عضلات درشت و ریز بدن می‌شود. همچنین خود تکاپو و جنبش از معضل چاقی که بسیاری از کودکان امروز با آن درگیر هستند، پیشگیری می‌کند.
  «عقل سالم در بدن سالم»، جمله‌ی تکراری که حداقل نسل ما، والدین جدید بسیار آن را شنیده‌است؛ یک حقیقت است. رشد مغز نتیجه قطعی حضور بچه‌ها در فعالیت‌های جنبشی است. بعضی از بازی‌ها نیاز دارند که با هر دو دست فعالیت انجام شود و این فعالیت همزمان دو نمیکره مغز باعث رشد و تقویت قوای آن می‌شود. در نتیجه توانایی تمرکز، خلاقیت، مهارت‌های کلامی هم تقویت می‌شوند.
  
  
• رشد عاطفی:
  فواید بازی هیجانی و به طور کلی بازی در رشد جسمانی خلاصه نمی‌شود. در بازی با هر تلاش و به نتیجه رسیدن یک « من می‌توانم» وجود دارد که اعتمادبه‌نفس را در کودک تقویت می‌کند.
  در بازی، کودکان با احساسات خود مواجه بیشتری دارد. و نیاز پیدا می‌کند آنها را ابراز کنند و همچنین این احساسات را در دیگری می‌بینند و درک  احساس دیگران  و همدلی را هم تمرین می‌کنند.
  کودک باید خودش و توانایی‌هایش را ببیند و خواسته‌های خود را هم در نظر بگیرد که همین موجب تقویت عزت نفس در او می‌شود.
• رشد اجتماعی:
  دیدار با دوستان و توانایی در حل دعوا و کشمکش و تعامل برای بازی بستر مناسبی برای رشد توانایی‌های اجتماعی کودکان است. تقویت مهارت دوست‌یابی و مهارت‌های کارگروهی و حتی تقویت مهارت راهبری یک گروه در جریان بازی، بچه‌ها برای روزهایی که باید به عنوان یک بزرگسال درگیر فضای خشک و رسمی مانند یک اداره یا سازمان می‌شوند و باید یک کار پیچیده را راهبری کنند، آماده می‌کند.

چالش‌ها و راهکارها

وقتی به عنوان یک معلم یا مربی یا حتی والدین سراغ بازی‌های هیجانی می‌رویم بعد از مدتی با چالش‌هایی مواجه می‌شویم . و دیگر این بازی‌ها هیجان و شور سابق را ندارند. یا در روابط بین بچه‌ها و روند بازی مشکلاتی به وجود می‌آید که بازی مسیر خودش را نمی‌رود.
به طور مثال:

• تکراری شدن بازی
  در دنیای متنوع امروز که هر روز شاهد تنوع زیاد بازی‌های اینترنتی هستیم، بازی هیجانی بعد از چند بار بازی، خسته کننده می‌شوند. راهکار پیشنهادی ما این است که در روند بازی تغییراتی را اعمال کنید، زمینه ورود به بازی را متفاوت طراحی کنید، با توجه به محیط بازی عواملی را به بازی اضافه کنید یا کم کنید.
  
  
• برد و باخت
  تا حدی مسئله وجود برد و باخت در بازی طبیعی است. و خودش به بازی هیجان می‌دهد، اما راهکار ما برای این موضوع این است که مربی یا معلم یا والدین خودشان روی این موضوع تاکید زیاد نکنند. و حتی نقاط قوت اعضا تیم یا فرد بازنده را به او نشان دهند تا در اعتمادبه‌نفس بچه‌ها اثر نگذارد. و در هنگام انتخاب بازی هم به توانمندی‎‌های فردی هر کدام از اعضا اهمیت بدهند.

نتیجه‌گیری:

به طور کلی بازی، مخصوصا بازی‌هایی که سرشار از هیجان هستند چه برای کودکان بالای هفت سال و چه کودکان زیر هفت سال از ضروریات زندگی محسوب می‌شود، این امر تا آنجا مهم است که در توصیه‌های اندیشمندان بازی از غذا هم برای رشد کودک ضروری‌تر معرفی شده است. مخصوصا در فضای رشد امروز کودکان، که زمینه بازی‌های بی‌تحرک مانند بازی‌های دیجیتال و حتی بعضی بازی‌های فکری پررنگ است، نباید از بازی هیجانی غافل شد. قطعا بازی‌های هیجانی در محیط زندگی شهری سخت‌های خودش را دارد اما نباید از مزایا و الزام آن چشم‌پوشی کرد و با کمی چاشنی خلاقیت و تغییر مناسب در روند بازی می‌توان بستر لذت بردن بچه‌ها از این بازی‌ها را فراهم نمود.

در کارگاه بازی‌هیجانی بالای هفت سال نکات کامل‌تری در مورد بازی هیجانی بیان می‌شود که شما می‌توانید این کارگاه را از سایت خریداری کنید.

 همچنین نمونه‌هایی از بازی هیجانی در این کارگاه مثال زده می‌شود که ایده‌های خوبی را در اختیار شما قرار می‌دهد. مخصوصا امروز که با دنیای درگیر کرونا روبه‌رو هستیم و بچه‌ها فضای باز و هیجان کمتری را تجربه می‌کنند این کارگاه می‌تواند بسیار مفید باشد.